Otyłość i problemy z nią związane
Wpisany przez S.Z.   
piątek, 02 czerwca 2023 10:13

Otyłość i problemy z nią związane

Odpowiedzi udziela Celina Całka-Kinicka, dietetyczka Centrum Medycznego Damiana.

Choroby a otyłość

Istnieją różne choroby i stany zdrowia, które mogą przyczyniać się do otyłości – należy jednak pamiętać, że predyspozycje nie oznaczają jeszcze, że w danych przypadkach otyłość musi wystąpić, a najbardziej istotnym czynnikiem jest tu nasz tryb życia.
Niektóre zaburzenia hormonalne mogą wpływać na przemianę materii i kontrolę apetytu, co może prowadzić do nadmiernego przyrostu masy ciała. Przykładem jest zespół Cushinga, w którym występuje nadmiar kortyzolu, hormonu wpływającego na przemianę węglowodanów, białek i tłuszczów. Również niektóre zaburzenia endokrynologiczne, takie jak niedoczynność tarczycy (hipotyreoza), mogą spowolnić metabolizm, prowadząc do otyłości. Zaburzeniem hormonalnym, które może prowadzić do otyłości u kobiet, jest zespół policystycznych jajników PCOS. Powoduje ono nieregularne miesiączki, nadmierny wzrost owłosienia i trudności w kontroli wagi.
Istnieją też rzadkie genetyczne zaburzenia, które mogą prowadzić do nadmiernego apetytu i otyłości. Należy tu wymienić zespół Pradera-Williego.
Pewne leki mogą powodować przyrost masy ciała jako skutek uboczny. Zaliczamy do nich niektóre leki przeciwdepresyjne, leki przeciwpadaczkowe, leki przeciwpsychotyczne i kortykosteroidy. Większość przypadków otyłości, również tych wymienionych, wynika głównie z niezdrowych nawyków żywieniowych i braku aktywności fizycznej. Jeśli trudno nam zidentyfikować przyczyny naszej nadwagi lub otyłości i nie wiążemy jej z przyjmowaniem zbyt dużej liczby kalorii, warto skonsultować się z lekarzem w celu przeprowadzenia odpowiednich badań i wykluczenia ewentualnych chorób lub zaburzeń, które mogą przyczyniać się do otyłości.

Otyłość u dzieci

Otyłość u dzieci definiuje się na podstawie siatek centylowych. Dzieci są mierzone i ważone w toku rozwoju, a wyniki te są następnie kumulowane do postaci statystycznej. Dziś szacuje się, że 70 centyl stanowi granicę społecznej średniej. Dzieci plasujące się powyżej niego uważa się za ważące zbyt dużo. Z kolei 30 centyl stanowi granicę niedowagi. Oceniając wagę dziecka, należy również uwzględnić inne czynniki, takie jak rozwój fizyczny, budowę ciała, skład tkanki tłuszczowej i ogólny stan zdrowia. Najlepiej skonsultować się z lekarzem pediatrą lub specjalistą ds. żywienia, aby uzyskać dokładną ocenę otyłości u dziecka i omówić dalsze działania.
Wyjście dziecka z otyłości zależy od wielu czynników, takich jak styl życia, nawyki żywieniowe, aktywność fizyczna, wsparcie rodzinne i dostęp do odpowiednich zasobów. Dzieci, które mają otyłość związaną głównie z niezdrowymi nawykami żywieniowymi i brakiem aktywności fizycznej, mają większą szansę na poprawę wagi poprzez zmianę tych nawyków.

Dieta u dzieci

W szukaniu „złotego środka” w żywieniu dzieci, pomiędzy restrykcyjnym dążeniem do jak najzdrowszej diety a pozwalaniem na nieograniczone spożywanie słodyczy i niezdrowego jedzenia, pomocna będzie zasada 80/20. Tak mniej więcej procentowo możemy określić proporcje składników odżywczych i przekąsek wysokoprzetworzonych. Ważne jest, aby dzieci otrzymywały różnorodne i zrównoważone posiłki, które dostarczają im niezbędne składniki odżywcze – podstawą diety niech będą świeże owoce i warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe źródła białka (np. ryby, drób, rośliny strączkowe) i zdrowe tłuszczach. Zapewnijmy zdrowe przekąski, takie jak owoce, orzechy i nasiona. Przekąski bogate w cukry i tłuszcze trans powinny stanowić mniejszość. Szykując na przykład posiłek do szkoły – przygotujmy zdrowy posiłek, jak kanapkę z dobrym pieczywem i dużą ilością warzywnych dodatków, a do tego możemy dołożyć małą słodką przekąskę. W podawaniu słodkich napojów, słodyczy i przetworzonej żywności można zastosować zasadę "czasami, a nie codziennie", aby dzieci miały świadomość, że nie są one podstawą codziennej diety.
Dzieci naśladują swoich rodziców, więc ważne jest, aby samemu dawać dobry przykład. Zdrowe nawyki żywieniowe mogą być wyniesione z domu w sposób naturalny. Możemy też dzieci edukować w kierunku zdrowego odżywiania i wpływie żywności na ich zdrowie. Podczas wspólnego szykowania posiłków możemy wyjaśnić im, dlaczego warto jeść różnorodne produkty i jakie korzyści niesie ze sobą spożywanie owoców i warzyw, możemy też sięgać do encyklopedii dziecięcych, książek z obrazkami i programów edukacyjnych.

Jak wybrać dla siebie dietę?

Punktem wyjścia powinna być dla nas dieta podstawowa. Jest ona powiązana z piramidą żywieniową i „talerzem zdrowego żywienia”. Taka dieta jest zrównoważona i zawiera różnorodne składniki odżywcze. Główne zasady to spożywanie świeżych owoców i warzyw, pełnoziarnistych produktów zbożowych, białka roślinnego lub zwierzęcego (w zależności od preferencji), zdrowych tłuszczów i ograniczeniu spożycia przetworzonych produktów spożywczych. Niezmiernie ważne są regularne posiłki, co najmniej trzy razy dziennie.
Kolejną ważną rzeczą przy układaniu własnej diety jest obserwacja siebie, swoich preferencji i reakcji organizmu na dany składnik. Niektórzy ludzie lepiej radzą sobie z dietą wegetariańską, inni preferują dietę niskowęglowodanową. Dopuszczalne są drobne eliminacje, jeśli rekompensujemy je innymi składnikami o porównywalnej wartości odżywczej – jeśli więc np. nie lubimy marchewki lub mleka, nie ma sensu się zmuszać do ich jedzenia. Ważne jest, aby znaleźć sposób odżywiania, który jest dla ciebie satysfakcjonujący i daje ci możliwość utrzymania go przez dłuższy czas.
Na tym etapie możemy określić swoje cele zdrowotne: Czy chcemy schudnąć, zwiększyć swoją energię, poprawić stan zdrowia czy zbudować masę mięśniową? Określenie celów pomoże ci wybrać odpowiednią dietę. Pomocne w tym mogą być konsultacje z dietetykiem lub innym specjalistą ds. żywienia, który przeprowadzi ocenę naszego stanu zdrowia, preferencji żywieniowych i stylu życia. Na podstawie tych informacji mogą dostosować plan żywieniowy do twoich indywidualnych potrzeb. Ważne jest, by unikać diet ekstremalnych, opierających się na wykluczeniu wielu składników, znacznego ograniczenia kaloryczności posiłków lub bardzo restrykcyjnych. Szkodliwe mogą być zwłaszcza ekstremalne „posty przerywane”, polegające na powstrzymywaniu się od jedzenia przez cały dzień. Spowalniają one metabolizm i mogą prowadzić do niedożywienia.

/źródło - /

Poprawiony: piątek, 02 czerwca 2023 10:36